O PAN

Refráns, ditos e expresións da fala popular relacionadas co pan:

• Polo pan baila o can;

Toda aquela persoa que fai algo espera unha recompensa polo seu esforzo e tamén hai ocasións nas que é preciso ofrecer cartos ou favores se queremos obter un favor ou servizo.
Ten unha variante:
Polo pan baila o can
e polo carto se está farto.
O siñificado é totalmente diferente: cando unha persoa está necesitada fai calquera cousa con tal de satisfacer esa necesidade, pero se non é así, será moito máis esixente á hora de pechar un trato ou chegar a un acordo.

• Poñer a alguén a pan pedir;

Censurarlle severamente un comportamento, rexoubalo, desaprobalo publicamente.

• Andar a pan pedir;

Estar na miseria, carecer de recursos económicos. Sendo o pan non só un alimento básico, senón tamén a representación simbólica do que precisamos inexorablemente, andar a pan pedir é, desde o punto de vista económico, a peor situación pola que pode pasar unha persoa.

• Con pan e viño ándase o camiño;

Tanto o pan coma o viño teñen na cultura tradicional un carácter simbólico: o pan representa as necesidades máis elementais do ser humano e o viño as necesidades espirituais e sociais. O pan quita a fame e o viño dá alegría. Curiosamente o cristianismo escolleu estes dous elementos como base da súa liturxia.

• A falta de pan boas son tortas;

Se non podemos acadar aquilo polo que devecemos, temos que conformarnos con aquilo que temos. As tortas facíanse con rebandas de pan reseso molladas en leite, rebozadas en ovo e pasadas pola sartén (tortas de leite) ou simplemente tostadas na tixola e molladas en viño tinto (tortas de viño). Ás tortas de leite podían espolvorearse con canela.

• Pan para hoxe e fame para mañán;

Dise daquilo que, resolvendo un problema inmediato, dificulta a súa solución definitiva.

• Pan con pan, comida de tontos;

Podemos explicalo con outro dito "o pan pide o compango", é dicir o acompañamento doutros productos alimenticios (queixo, embutidos, chiculate...).

• O queixo pide o pan;

Dito gastronómico que alaba a combinación destes dous productos.

• Gaña-lo pan;

Traballar, esforzarse para merecer un salario ou unha recompensa.

• Non teñen para pan e mercan estampas;

Dise daquelas persoas con escasos recursos que, en vez de empregalos para satisfacer as súas necesidades, gástanos en adquirir cousas supérfluas.

• Contigo pan e cebola;

En estando coa persoa amada non nos importarán as penalidades materiais.

• Estar a pan e auga;

Estar castigado.

• Non está o forno para bolos;

Estar de mal humor ou irascible, se se refire a unha persoa; non ser o momento oportuno, se se refire a unha situación.

• Dar o bolo (da Pascoa);

Dar pola Pascoa o padriño e a madriña un obsequio ós seus afillados. Primeiramente o bolo era unha peza de pan de trigo, logo foi sustituído pola rosca e actualmente por figuras de chiculate e tamén outros regales calisquera ou cartos.

• Parecer un barredoiro;

Andar suxo.

• Vengan días y caigan panes:

Dise dunha persoa que traballa por conta allea e que pon pouco interés no seu traballo porque ten asegurado o seu salario.